ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ - ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ - ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

Μέσα σε μια δίνη γεωπολιτικών οικονομικών και στρατιωτικών αναταράξεων στη Μέση Ανατολή αναδύεται κι ένα ζήτημα σύγκρουσης πολιτισμών, πολιτικών αλλά και θρησκείας. Η δύση αγκαλιάζει το δικό της πολιτισμικό, φιλοσοφικό πλαίσιο με υποβοήθημα την επιστήμη και την τεχνολογία που αυτή προσφέρει. Η σύγκρουση θρησκειών δεν είναι κάτι καινούριο σήμερα, η δύση έχει ζήσει τη δική της σύγκρουση με τη θρησκεία. Η επιστήμη απεμπολίζοντας τη θρησκεία στις σημερινές δυτικές χώρες φαίνεται να κατέχει υπέρτατη τεχνολογία στο καλό και στο κακό. Σ’ αυτό αναφέρεται και το παρακάτω άρθρο. Η Θρησκεία προσφέρει συναισθηματικό καταφύγιο αλλά χειραγωγείται και τρομακτικά. Καμία επιστήμη που δεν εξυπηρετεί την ΑΛΗΘΕΙΑ, καμία τεχνολογία και καμία Θρησκεία που δεν εξυπηρετεί το ΚΑΛΟ δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν την επιβίωση και υπέρβαση του ανθρώπινου είδους.

Είναι δύσκολο να πει κανείς πότε ακριβώς ξεκίνησε η σύγχρονη επιστήμη. Πολλοί μελετητές θα έλεγαν γύρω στο 1600 τότε που οι Κέπλερ και Γαλιλαίος άρχισαν να κάνουν μετρήσεις ακριβείας για να χαρτογραφήσουν το σύμπαν. Αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο: ξεκινώντας από όποια μέρα και να επιλέξουμε η σύγχρονη επιστήμη ήταν κατά πολύ σημαντικούς τρόπους από την αρχή, βαθιά ανταγωνιστική απέναντι στην καθιερωμένη θρησκεία. Οι περισσότεροι από τους πρώτους επιστήμονες βέβαια παρέμειναν αληθινοί πιστοί αγκαλιάζοντας τον Θεό της Εκκλησίας. Πολλοί από αυτούς πίστευαν ειλικρινά ότι απλά ανακάλυπταν αρχέτυπους νόμους στο βιβλίο της φύσης. Και όμως, με την εισαγωγή της επιστημονικής μεθόδου, ένα οξύ ολοκληρωτικότητας απελευθερώθηκε σταδιακά μέχρι που αργά αργά αναπόφευκτα και οδυνηρά θα διάβρωνε και ακόμα διαβρώνει το μακραίωνο ατσάλι της θρησκείας,διαλύοντας το σύνολο σχεδόν όλων των κεντρικών δόγματων και θέσεων της. Μέσα στο διάστημα 2-3 αιώνων ευφυείς άνδρες και γυναίκες σε όλους τους τομείς της ζωής θα φτάνανε βαθιά και έκδηλα κάτι που θα άφηνε εντελώς έκπληκτο οποιονδήποτε σε προηγούμενες εποχές: την άρνηση της ίδιας της ύπαρξης του Πνεύματος. Παρά τις παρακλήσεις των καλόκαρδων στα αντίπαλα στρατόπεδα, η σχέση της επιστήμης και της θρησκείας στο σύγχρονο κόσμο, στα τελευταία 300-400 χρόνια, έχει αλλάξει πολύ λίγο από την εισαγωγή τους στη δίκη του Γαλιλαίου, όπου ο επιστήμονας συμφώνησε να σιωπήσει και η Εκκλησία συμφώνησε να μην τον ρίξει στην πυρά. Εκτός από μερικές υπέροχες εξαιρέσεις το απλό ιστορικό γεγονός είναι ότι ορθόδοξη επιστήμη και η θρησκεία δυσπιστούν βαθιά η μία για την άλλη, και συχνά περιφρονούν η μία την άλλη.

Η αντιπαράθεση παραμένει τεταμένη, ζούμε ένα φιλοσοφικό ψυχρό πόλεμο παγκόσμιας εμβέλειας (και σήμερα σε εμπόλεμες συρράξεις). Από τη μία πλευρά, η σύγχρονη εμπειρική επιστήμη έχει κάνει εκπληκτικές και τεράστιες ανακαλύψεις: τη θεραπεία ασθενειών όπως τον τύφο, την ευλογιά, την ελονοσία κ.α. οι οποίες βασάνιζαν τον αρχαίο κόσμο με ανείπωτη αγωνία, τη μηχανική των θαυμάτων από το αεροπλάνο στον Πύργο τουEiffel, στο διαστημικό λεωφορείο, τις γονιδιακές και νευρολοψυχολογικές ανακαλύψεις στις βιολογικές επιστήμες που φτάνουν στα πρόθυρα του ίδιου του μυστικού της ζωής, την επιστήμη των υπολογιστών που είναι κυριολεκτικά επανάσταση για την ανθρώπινη ύπαρξη, βιντεοκλήσεις στην άλλη πλευρά της γής διαμέσου μιας οπτικής ίνας, νανοτεχνολογία για επεμβάσεις στο σώμα μας και σε λίγο την ένωση ανθρώπου και μηχανής και την εμφύτευση στοιχείων συνείδησης σε μηχανές. Από την άλλη, υπερόπλα, όπως πυρηνικές κεφαλές τοπικής εμβέλειας, νανοεισβολείς στο ανθρώπινο σώμα, συσκευές αορατότητας και χειραγώγηση του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η επιστήμη μπορεί να επιτύχει τέτοια κατορθώματα επειδή όπως λένε οι υποστηρικτές της χρησιμοποιεί μια στέρεη μέθοδο για την ανακάλυψη της αλήθειας - μια μέθοδο εμπειρική και πειραματική που βασίζεται σε ενδελεχή έρευνα και αποδεικτικά στοιχεία και όχι σε μύθους και δόγματα και ανέγκυρες διακηρύξεις. Έτσι οι υποστηρικτές της επιστήμης πιστεύουν ότι έχουν κάνει ανακαλύψεις που έχουν απαλλάξει τους ανθρώπους από πόνο, έχουν σώσει περισσότερες ζωές, και προάγει τη γνώση ασύγκριτα περισσότερο από κάθε θρησκεία και τη σωτηρία της κάθε μίας στον ουρανό της, στο Θεό της. Υποστηρίζουν ότι η μόνη πραγματική σωτηρία της ανθρωπότητας είναι μια εξάρτηση από την επιστημονική αλήθεια και την πρόοδό της, όχι μια προβολή της ανθρώπινης δυναμικής σ’ ένα απατηλό Μέγα Άλλο ενώπιον του οποίου θα σκύβουμε το κεφάλι και θα επαιτούμε με τον πιο παιδαριώδη και αναξιοπρεπή τρόπο. Υπάρχει μια παράξενη και περίεργη πτυχή της επιστημονικής αλήθειας. Όπως λένε οι υποστηρικτές της συνεχώς, η επιστήμη είναι ουσιαστικά ελεύθερη από αξίες.

Μας λέει ό, τι είναι, όχι αυτό που πρέπει ή θα έπρεπε να είναι. Ένα ηλεκτρόνιο δεν είναι καλό ή κακό, απλώς είναι. Ο πυρήνας του κυττάρου δεν είναι καλός ή κακός, απλά είναι. Ένα ηλιακό σύστημα δεν είναι καλό ή κακό, απλώς είναι. Το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου δεν είναι καλό ή κακό αλλά εκεί εδρεύουν και τα αρνητικά συναισθήματα. Συνεπώς η επιστήμη στην αποσαφήνιση ή περιγραφή των βασικών γεγονότων σχετικά με τον κόσμο μας δεν έχει σχεδόν τίποτα να μας πει για το καλό και το κακό, το σοφό και συνετό, το επιθυμητό και το ανεπιθύμητο.

Η επιστήμη μπορεί να μας προσφέρει την αλήθεια, αλλά όχι το πώς να το χρησιμοποιήσουμε με σύνεση: σ αυτό η επιστήμη είναι, και πάντα ήταν, εντελώς αθόρυβη. Και δικαίως έτσι. Αυτό σχεδιάστηκε να κάνει, αυτό κάνει και σίγουρα δεν πρέπει να την κατηγορούμε για αυτή τη σιωπή. Η αλήθεια και όχι η σοφία ή η αξία, είναι το ιερό της επιστήμης. Εν μέσω αυτής της σιωπής η θρησκεία μιλάει. Οι άνθρωποι φαίνονται καταδικασμένοι για νόημα, καταδικασμένοι να βρούνε αξία, βάθος, φροντίδα, νοιάξιμο, σημασία στην καθημερινή τους ζωή.

Εάν η επιστήμη (δεν μπορεί και) δεν θα τα παρέχει, οι περισσότεροι άνδρες και γυναίκες θα κοιτάξουν αλλού. Για κυριολεκτικά δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, η θρησκεία παρέχει τη βασική έννοια της ζωής τους, την κόλλα της ύπαρξής τους, και τους προσφέρει μια σειρά από κατευθυντήριες γραμμές για το τι είναι καλό (π.χ., η αγάπη, η φροντίδα, η συμπόνια) και τι δεν είναι (π.χ., ψέματα, εξαπάτηση, κλοπή, δολοφονία). Αλλά και γραμμές αντιμετώπισης κρίσεων, γραμμές ανακούφισης, γιατί λίγοι από εμάς οδεύουμε σ’ αυτήν τη ζωή χωρίς να αντιμετωπίσουμε περιόδους κρίσεων. Κρίσεις που αφορούν αναμενόμενες δοκιμασίες και μεταβάσεις στη ζωή αλλά και μη αναμενόμενες όπως οικογενειακή διχόνοια, προσωπικές συγκρούσεις, εργασιακά και οικονομικά προβλήματα, ασθένειες, ατυχήματα, θάνατο. Προβλήματα που μπορούν να μας σπρώξουν πέρα από τις δυνάμεις μας σε καταστάσεις ανισορροπίας, κατάθλιψης, σύγκρουσης, μαρασμού, εξαρτήσεων, σκληρότητας ή και τρέλας. Κρίσεις (οικονομικές, ηθικές και ψυχολογικές) που στα χέρια ψυχοπαθών και έντονα νάρκισσων με τη θρησκευτική δογματική, φανατική χειραγώγηση μαζών οδηγούν σε καταστάσεις μίσους, υποτίμησης, και επικίνδυνες ενέργειες από βιασμούς και σκοτωμούς μέχρι τρομοκρατικά χτυπήματα και μαζικές γενοκτονίες.

Η ψυχολογία και η ψυχοθεραπεία ενταγμένες πλήρως μέσα στο κόσμο μας με το ένα πόδι περισσότερο πλέον στην επιστήμη και το άλλο λιγότερο στην φιλοσοφία και τέχνη μάχεται συνεχώς με το άγνωστο για διαφέντευση της γνώσης που θα βοηθήσει απέναντι σ αυτές τις κρίσεις. Ενασχόληση με τη θρησκεία και την αξία και ισχύ της έχουν κάνει πολλοί ψυχολόγοι. Από το James πριν 100 χρόνια μέχρι τον Jung του συλλογικού υποσυνείδητου, τον Sigmung και την Anna Freud με τους αμυντικούς μηχανισμούς του και ευρύτερα την ψυχανάλυση στην αναμέτρηση του ανθρώπου με τη σκιά του και τη θρησκεία ως μια πρωτογενή διαδικασία. Ακολούθησαν δεκάδες με μεγάλες μορφές τους Beck, Kelly και Bandura εκπρόσωποι της γνωστικής ψυχολογίας με τις γνωσιακές δυσλειτουργικές πεποιθήσεις. Αυτούς αντιπαλήλθαν οι Rogers, May κ.α. με την ανθρωπιστική ψυχολογία και την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία απελευθερωτικές από την ντετερμινιστική ψυχανάλυση, το μηχανιστικό συμπεριφορισμό και τον μη πνευματικό γνωσιοκεντρισμό. Και την δεκαετία του 1960 ο ανθρωπιστικός και υπαρξιακός τομέας της ψυχολογίας συνέλαβε την εγγενή αξία του ανθρώπου και την ανάγκη για επικέντρωση στην ικανότητά του να διατηρεί την αξιοπρέπειά του όπως και την συνειδητή επιθυμία του να πλαισιώνεται με αυτοσεβασμό και επάρκεια για υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις. Ακούμπησε την έννοια της αυτοπραγμάτωσης. Η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία από τον Fromm μέχρι τον γνωστό εκπρόσωπο της σήμερα Yalom έθεσε στο προσκήνιο την εσωτερική αντιπαράθεση του ανθρώπου με την έννοια της ελευθερίας και της ευθύνης της, της υπαρξιακής απομόνωσης, του θανάτου και τελικά του νοήματος στη ζωή. Ναι η ψυχολογία μπήκε στα χωράφια της θρησκείας. Και η νευροψυχολογία επίσης διαβάζοντας την διαφορά στον εγκέφαλο την ώρα της προσευχής. Για να καταλάβει, να βοηθήσει. Αλλά όλοι μιλάνε μερικά όχι ολικά, ολοκληρωμένα. Η σύγχρονη ψυχολογία μόλις τώρα αρχίζει να αγγίζει ένα νέο επίπεδο ολότητας ενσωματώνοντας στο πέπλο της και την παράδοση της Ανατολής.

Η θρησκεία στο πιο βαθύ της επίπεδο αγωνίζεται να προσφέρει επί χιλιετίες την αντοχή στον φυσικό πόνο και ψυχικό πόνο, να κάνει την προσωπική απώλεια υποφερτή ζωή στα δεινά της ζωής, να σβήσει τη υπαρξιακή μοναξιά κι εκεί κάτι το διαφορετικό. Την υπέρβαση, έναν τρόπο επικοινωνίας ή επαφής με το Απωτερο Ον το Θεό, την ένωση με το Θείο. Αλλά οποιοδήποτε όνομα κι αν χρησιμοποιεί η θρησκεία προσφέρει ό, τι πιστεύει ότι είναι η πραγματική σοφία.

Γεγονός και νόημα, αλήθεια και σοφία, επιστήμη και θρησκεία. Είναι μια παράξενη και αλλόκοτη συνύπαρξη, με την επιστήμη άνευ αξιών και τη θρησκεία συνοδευόμενη στο μέγιστο από αξίες. Και οι δύο δύσπιστες μεταξύ τους προσπαθούν επιθετικά να αποικίζουν το ίδιο μικρό πλανήτη. Είναι μια σύγκρουση Τιτάνων, αλλά σίγουρα καμία δεν φαίνεται να είναι αρκετά ισχυρή ώστε να επικρατήσει αποφασιστικά αλλά ούτε αρκετά «ευγενική» ώστε να εγκαταλείψει. Η δίκη του Γαλιλαίου επαναλαμβάνεται αμέτρητες φορές, κάθε στιγμή σε όλο τον κόσμο, μερικές φορές αντίστροφα και λίγο ή πολύ αποτελεί μια σχάση για την ανθρωπότητα. Οι γενετιστές έχουν για Θεό το DNA, νευροψυχολόγοι τον ανθρώπινο εγκέφαλο κ.ο.κ Το ζητούμενο είναι η συμπλήρωση –ολοκλήρωση των δυο.

Οι άνθρωποι έχουν την επιστήμη αλλά χρειάζονται μια θρησκεία, χρειάζονται προανατολισμό. Η ψυχολογία δίνει τμήματα της γνώσης για ψυχική υγεία αλλά όχι προσανατολισμό. Ένα προσανατολισμό που σε βοηθάει να ζήσεις αλλά και να πεθάνεις. Για να ξαναγεννηθείς μακριά από το νόμο και τον μύθο να φτάσεις σε μια μια εσωτερική βαθύτερη εμπειρία ευαισθητοποίησης όπου κυριαρχεί η χάρις και η αποκάλυψη που εισχωρεί σε μια φαινομενολογία συνείδησης με υπερβατική μεταμόρφωση των ιδιοτήτων μας.

Η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν δημιουργήσει ένα παγκόσμιο και υπερεθνικό οικονομικό, επιστημονικό, ιατρικό, βιομηχανικό, και πληροφοριακό πλέγμα. Παρά την ευεργετικότητα αυτού του πλέγματος όλα φαίνονται συχνά κενά από νόημα. Όπως ειπώθηκε νωρίτερα η επιστήμη μας λέει τι είναι όχι τι έπρεπε να είναι. Αυτή η γιγαντιαία επιστημονική υποδομή είναι ένας σκελετός χωρίς αξία όσο και λειτουργικός και να είναι. Σ αυτό το κολοσσιαίο κενό αξιών η Θρησκεία βιαστικά και με χαρά μπήκε. Σ αυτό το πανταχού παρόν δίκτυο θύλακες θρησκειών έχουν δώσει νόημα και αξία σε δισεκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη, αρνούμενες συχνά την εγκυρότητα του επιστημονικού πλαισίου στο οποίο ζούνε, ένα πλαίσιο που τους δίνει απίστευτες ιατρικές, πληροφοριακές, οικονομικές, μεταφορικές και επικοινωνιακές υπηρεσίες και ανέσεις. Σαν να πριονίζουν το κλαδί στο οποίο κουρνιάζουν. Η επιστήμονες στη σειρά τους θεωρούν τις θρησκευτικές θέσεις και αξιώσεις ως γελοίες, παιδιακίστικες είτε αυτές είναι εξωτερικές (ο Μωυσής χώρισε τη θάλασσα) ή μυστικιστικές ακριβώς γιατί δεν υπάρχει κανένα εμπειρικό στοιχείο.

Αυτό το μαζικό και βίαιο σχίσμα και η ρήξη στα εσωτερικά όργανα του παγκόσμιου πολιτισμού σήμερα κάνει πολλούς κοινωνικούς επιστήμονες να πιστεύουν ότι αν δεν γίνει κάποια μορφή συμφιλίωσης το μέλλον της ανθρωπότητας είναι επισφαλές.

Με την επιστήμη έχουμε την αλήθεια αλλά όχι το Θεό, το καλό, με τη Θρησκεία έχουμε το ήθος, το Θεό, αλλά όχι την αλήθεια. Ο δρόμος μας είναι προς την Αλήθεια, το Καλό και το Όμορφο. Καμία επιστήμη που δεν εξυπηρετεί την ΑΛΗΘΕΙΑ, καμία Θρησκεία που δεν εξυπηρετεί το ΚΑΛΟ δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν την επιβίωση και υπέρβαση του ανθρώπινου είδους.

#Πολιτισμός