Προβλέποντας... την ευτυχία ή το διαζύγιο..!

Γιατί κάποια ζευγάρια ζουν και βασιλεύουν ενώ άλλα διαλύονται παρά τις καλύτερες και χρυσές αρχικές προθέσεις και των δύο; Ποιοι γάμοι ευσταθούν στο πέρασμα του χρόνου; Υπάρχουν αρχές που καταγράφουν αν ένα ζευγάρι θα τα πάει καλά;

Μπορεί να προβλεφθεί το διαζύγιο;

Στο ζευγάρι είναι απαραίτητες και οι θετικές και οι αρνητικές στιγμές ώστε να είναι υγιές. Ποια είναι όμως η μαγική ισορροπία ανάμεσα στις θετικές και αρνητικές αλληλεπιδράσεις σ’ ένα γάμο, ποια είναι η μαγική αναλογία σ΄αυτές;

Κατά τον Robert Sternberg στον οποίο αναφέρθηκα σε προηγούμενο άρθρο η αγάπη είναι μια ιστορία. (H άνθρωποι αντιλαμβάνονται την αγάπη στη σχέση σαν θυσία, ταξίδι, πόλεμο, εξάρτηση, φαντασία, παιχνίδι, κηπουρική, θέατρο, συλλογή, τέχνη, πορνογραφία, μυστήριο, αστυνομία, ανάκτηση, δάσκαλος-μαθητής, χιούμορ, τρόμο κ.α.)

Η καθεμία ο καθένας κουβαλάει και απαιτεί τη δική του, την ταιριάζει ή την συγκρούει με του συντρόφου του, τον ελέγχει ή τον δυσκολεύει, την εξιδανικεύει ή την μεταβάλλει και όλα αυτά εξηγούν γιατί κάποια ζευγάρια ταιριάζουν. Σήμερα όμως θα πάμε σε μία άλλη τεράστια μορφή στον κλινικό ψυχολόγο John Gottman και στα συμπεράσματα πρωτοπόρων και απίστευτα συστηματικών ερευνών του σε εκατοντάδες ζευγάρια γύρω από τον γάμο. Το αποκορύφωμα της εργασίας της ζωής του; οι επτά αρχές που καθοδηγούν τα ζευγάρια στην πορεία προς μια αρμονική και μακροχρόνια σχέση.

Πριν κλείσω θα αναφερθώ και στη τελευταία εστίαση του στη μαγική αναλογία ισορροπίας αρνητικότητας και θετικότητας που συμβάλλει στη μακρόχρονη διατήρηση του ζευγαριού. Ας δούμε τις αρχές για ευεξία στο γάμο.

1. Ξέρει για σένα όσα περισσότερα γίνεται, από μικρά ως μεγάλα κι εσύ το ίδιο γι αυτόν/αυτήν. Τα ευτυχισμένα ζευγάρια είναι πολύ εξοικειωμένα με τον κόσμο του συντρόφου τους. αυτά τα ζευγάρια έχουν ένα πλούσιο και λεπτομερή «χάρτη αγάπης». Αποτυπώνει ο ένας «τα θέλω, τα ελπίζω, τα μ’ αρέσουν, τα με φοβίζουν» του άλλου.

2. Φροντίζουν για την στοργή και τον θαυμασμό για τον σύντροφο τους. Τα ευτυχισμένα ζευγάρια σέβονται ο ένας τον άλλο και έχουν μια γενική θετική άποψη για τον άλλον. Ο Gottman λέει ότι αγάπη και το θαυμασμός είναι δύο από τα πιο σημαντικά στοιχεία σε μια ικανοποιητική και μακροχρόνια σχέση. Εάν λείπει ο θαυμασμός και η στοργή, η σχέση δεν θα είναι ούτε ικανοποιητική ούτε μακρόχρονη.

3. Στρέφονται ο ένας προς τον άλλον και όχι μακριά ο ένας από τον άλλον. Ο καθημερινός ρομαντισμός ζει και βασιλεύει στα μικρά καθημερινά πράγματα ειδικά όταν ο κάθε σύντροφος λαμβάνει από τον άλλον το μήνυμα ότι είναι «μονάκριβος»." Το να ακούσει ο ένας τον άλλον έστω και μερικά λεπτά το βράδυ, σοβαρά και με σεβασμό, για κάποια ανησυχία ή οτιδήποτε πήγε άσχημα είναι η βάση για σύνδεση και πάθος. Έτσι γεμίζει ο συναισθηματικός κουμπαράς με καλή θέληση και θετικότητα και αυτή όχι μόνο δημιουργεί ευτυχία αλλά «μαλακώνει» επίσης μελλοντικές συναισθηματικές συγκρούσεις ή μελλοντικά στρεσσογόνα γεγονότα.

4. Τα καλά ζευγάρια είναι αυτά που παίρνουν τις αποφάσεις μαζί, βρίσκουν κοινό έδαφος, λαμβάνουν υπόψη την προοπτική και τα συναισθήματα του άλλου. Ο ένας επιτρέπεται να επηρεάζει τον άλλον. Η επιρροή δεν αφορά υποταγή αλλά δείχνει τον σεβασμό των δύο για τη σχέση τους.

5. Όλοι έχουν προβλήματα αλλά ο Gottman τα διαχωρίζει σε δύο κατηγορίες. Στα επιλύσιμα και μη. Κάποια προβλήματα προκαλούν λιγότερη οδύνη, είναι χαμηλότερης έντασης, είναι περιστασιακά και αυτά πρέπει να ξεχωρίζονται και να επιλύονται. Κάποια φαίνονται απίστευτα ριζωμένα, αιώνια, υψηλής έντασης και πολύ επώδυνα. Είναι σημαντικό για τα ζευγάρια να καθορίσει ποια είναι ποιο. Τα ευτυχισμένα ζευγάρια λύνουν τα προβλήματα που μπορούν να λυθούν. Ο Gottman προτείνει 5 συγκεκριμένα βήματα για τα επιλύσιμα προβλήματα. (Τα 5 βήματα: απαλή εκκίνηση, απόπειρα επιδιόρθωσης, χαλάρωση εαυτού, συμβιβασμό με κοινό έδαφος, ανεκτικότητα για τα ελαττώματα του άλλου).

6. Άρση του αδιεξόδου. Για τα προβλήματα που είναι δύσκολα και μακροχρόνια, οδυνηρά, εκεί πρέπει να ξεπεραστεί το αδιέξοδο και να έρθει ο διάλογος. Πίσω από το αδιέξοδο κρύβονται συνήθως ανεκπλήρωτα όνειρα που δεν αντιμετωπιστήκανε ή γίνανε σεβαστά από τον σύντροφο. Δεν βοήθησε ο ένας στην εκπλήρωση των ονείρων του άλλου. Χωρίς να καθοριστούν τα όνειρα που χάθηκαν, χωρίς να συζητηθούν, ο πόνος για αυτά που χάθηκαν παραμένει μεγάλος ενώ ουσιαστικά πρέπει να καταπραϋνθεί.

7. Τι γίνεται με την πνευματική διάσταση στο ζευγάρι που ζει για χρόνια μαζί; Πέρα από τον γάμο, τα υλικά αγαθά που αποκτήθηκαν, τον έρωτα, τα παιδιά, ίσως υπάρχει και μια πνευματική διάσταση. Το ζευγάρι μπορεί να έχει μια κοινή εσωτερική ζωή, μια κουλτούρα πλούσια με τελετουργίες, και μια βαθύτερη εκτίμηση για το ρόλο και το στόχο του καθενός, για το πώς ενώνονται όλοι, για το πώς όλοι αποτελούν ένα πολύ σημαντικό τμήμα της ολότητας τους. Τα επιτυχημένα ζευγάρια δημιουργούν ένα κοινό βαθύτερο νόημα.

Αυτό που πραγματικά ξεχωρίζει τα ευτυχισμένα ζευγάρια από τα μίζερα είναι μια υγιής ισορροπία μεταξύ θετικών και αρνητικών αλληλεπιδράσεων τους. Κάποια ζευγάρια έχουν έντονους τρόπους διαφωνίας με συγκρούσεις, φωνές, χτύπημα της πόρτας, σπάσιμο πραγμάτων κι άλλα απλώς αποφεύγουν ο ένας την άλλη. Η παρουσία θετικού συναισθήματος στις συζητήσεις για την επίλυση των προβλημάτων είναι πρόγνωση για την υπέρβαση για το αν θα λυθούν τα προβλήματα ή όχι.

Η αρνητικότητα στην αλληλεπίδραση έχει ισχυρό και χρήσιμο λόγο ύπαρξης. Επιτρέπει στα ζευγάρια να προσδιορίσουν και να επεξεργαστούν πρότυπα αλληλεπίδρασης που δεν λειτουργούν, και να προειδοποιήσουν τον σύντροφο για τις διαφορές τους και τον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο βλέπουν τα πράγματα, τις διαφορετικές προοπτικές τους όπως επιμένει και ο John Gray στη σειρά του «Άνδρες από τον Άρη και Γυναίκες από την Αφροδίτη».

Αλλά ο Gottman χαρτογράφησε την αναλογία στιγμών χαράς, παιχνιδιού, τρυφερότητας, κοπλιμέντων, γέλιων στο ζευγάρι και τα αντίθετα τους, καυγάδες, σύγχυση, θυμό, πικρίες, αγανάκτηση, επιπλήξεις κ.α. Η ποσότητα των αρνητικών αλληλεπιδράσεων προαναγγέλει και το μελλοντικό διαζύγιο. Και ποια είναι η μαγική αναλογία για να κρατηθεί το ζευγάρι μαζί και ευτυχισμένο;

Η μαγική αναλογία είναι 5 προς 1. Όταν η θετική αλληλεπίδραση, οι όμορφες στιγμές είναι πέντε φορές περισσότερες από τις αρνητικές τότε το ζευγάρι έχει σταθερές και καλές βάσεις. Αν λάβουμε υπόψη και τη θεωρία προσκόλλησης του Bowlby, το πώς η βρεφική και παιδική προσκόλληση μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη και τις μελλοντικές σχέσεις του ατόμου (Ασφαλής σχέση, αμφιθυμική σχέση, ανασφαλής, αποδιοργανωμένη), και τις τρεις συνιστώσες του Sternberg στη τριαδική του ανάλυση στην αγάπη του ζευγαριού (οικειότητα, πάθος, δέσμευση) η πολυπλοκότητα στη ανάλυση του γιατί κάποια ζευγάρια τα πάνε καλύτερα γίνεται πολυπλοκότερη αλλά τα εργαλεία πρόγνωσης στα χέρια μας είναι και πολύ πιο δυνατά.

Κωνσταντίνος Βαταμίδης

Κλινικός Ψυχολόγος MSc – Ψυχοθεραπευτής,

Ψυχιατρική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου Ξάνθης

#Σχέσεις